Wprowadzenie
Znaczenie siary w pierwszych godzinach życia cielęcia jest powszechnie uznawane – nowo narodzone cielęta rodzą się z niedojrzałym układem odpornościowym i są całkowicie zależne od siary, aby nabyć odporność bierną. Tradycyjnie karmienie ogranicza się do jednej dawki wysokiej jakości siary (> 50g IgG/L) w ciągu pierwszych godzin po narodzinach. Jednak nowe badania sugerują, że wydłużenie okresu karmienia poprzez stosowanie mleka przejściowego (ang. Transition Milk, TM), definiowanego jako udoje od 2. do 6. po wycieleniu (Godden, 2008), może przynieść znaczące korzyści zdrowotne i poprawę wydajności u młodych cieląt w kluczowych pierwszych tygodniach życia.
Mleko przejściowe zachowuje wiele wartości odżywczych i immunologicznych właściwości siary, choć w niższym stężeniu, w tym podwyższone poziomy tłuszczu, białka, immunoglobulin, czynników wzrostu, hormonów i oligosacharydów, które występują na poziomie znacznie wyższym niż w mleku dojrzałym (Fischer-Tlustos i in., 2020). Te bioaktywne związki wspomagają rozwój układu pokarmowego, tworzenie mikrobiomu, dojrzewanie układu odpornościowego oraz stabilność metaboliczną – zwłaszcza w pierwszym miesiącu życia, gdy cielęta są najbardziej narażone na choroby i stresory środowiskowe (Quigley & Drewry, 1998).
Coraz więcej badań wykazuje, że wydłużone karmienie siarą lub mlekiem przejściowym (TM) poprawia średni przyrost masy ciała (ADG), zmniejsza częstość występowania chorób układu oddechowego i pokarmowego, a także obniża śmiertelność cieląt oraz zużycie środków przeciwdrobnoustrojowych (Berge i in., 2009; Chamorro i in., 2017; Kargar i in., 2020; Cantor i in., 2021). Karmienie wzbogaconymi płynnymi dietami przez 4 do 14 dni po narodzinach wiąże się z lepszymi wynikami w dłuższej perspektywie, choć rezultaty różnią się w zależności od składu i zastosowanego protokołu (Van Soest i in., 2020). Ponadto przeciwciała siarowe pozostające w jelitach po zakończeniu okna wchłaniania mogą nadal zapewniać miejscową ochronę immunologiczną, przyczyniając się do ograniczenia infekcji jelitowych oraz poprawy rozwoju kosmków jelitowych (Hare i in., 2020).
McCarthy i in. (2023) wykazali, że dodatek preparatu siarowego do preparatu mlekozastępczego poprawił ADG i zmniejszył ryzyko wystąpienia biegunek oraz śmiertelność w okresie przedodsadzeniowym. Odkrycia te sugerują, że strategie związane z mlekiem przejściowym stanowią skuteczne, lecz niedostatecznie wykorzystywane narzędzia wspierające cielęta w okresach podwyższonego ryzyka, takich jak choroby, szczepienia, dekornizacja i odstawianie.
Carter i in. (2022) badali zastosowanie siary bydlęcej jako terapii interwencyjnej w przypadku biegunek. Do badania włączono łącznie 108 cieląt z komercjalnej hodowli cieląt w Kanadzie, które zostały objęte badaniem po rozpoznaniu biegunki i losowo przypisane do jednej z trzech grup leczenia: (1) grupa kontrolna, (2) krótkoterminowa suplementacja siarą przez 2 dni po wystąpieniu biegunki (50% preparatu mlekozastępczego [MR] + 50% preparatu siarowego [CR]), lub (3) długoterminowa suplementacja siarą przez 4 dni po wystąpieniu biegunki (50% MR + 50% CR). Cielęta z grupy długoterminowej szybciej pokonały objawy biegunki i wykazywały średnio o 98 g/dzień większy przyrost masy ciała przez okres 56 dni w porównaniu z grupą kontrolną. Wyniki te wspierają stosowanie suplementacji siarą jako strategii zarządzania biegunką u cieląt bez użycia antybiotyków, mającej pozytywny wpływ zarówno na zdrowie, jak i efektywność wzrostu.
Badania terenowe: Ferma mleczna Koepon
W celu przetestowania tej koncepcji w warunkach gospodarstwa komercyjnego przeprowadzono praktyczne badanie terenowe na fermie mlecznej Koepon. Badanie zostało zrealizowane przez studentkę Ruth Huinder we współpracy ze specjalistką ds. siary, dr Julianą Mergh Leao oraz prof. Davem Renaudem z Uniwersytetu w Guelph.
Projekt badania
Do badania włączono dwadzieścia cieliczek, które losowo przydzielono do grupy kontrolnej lub testowej. Wszystkie cielęta otrzymały dwie początkowe porcje wysokiej jakości siary od matek (4L + 2L, > 25% Brix), a następnie były karmione mlekiem przejściowym pochodzącym od matek w dniach 2 i 3, po czym podawano im preparat mlekozastępczy. Grupa testowa (EXT) otrzymywała dodatkowo suplement w postaci naturalnej suszonej siary bydlęcej Calf’s Choice Total 100: 70 g proszku (CCT 14% IgG) rozpuszczonego w 140 ml wody (mieszanej w temperaturze 43–49°C i podawanej w temperaturze ciała), w ilości 420 ml dziennie (podzielone na dwa karmienia), codziennie od dnia 4 do dnia 14.
Cielęta były monitorowane pod kątem przyrostu masy ciała oraz oceny stanu zdrowia przez okres sześciu tygodni, obejmując ocenę konsystencji kału, stanu układu oddechowego oraz ogólnego stanu fizycznego.
Wyniki
Grupa testowa (EXT) osiągnęła liczbowo wyższy średni dzienny przyrost masy ciała – 135 g/dzień w porównaniu do grupy kontrolnej w pierwszych trzech tygodniach. Całkowity przyrost masy ciała wyniósł średnio +35 g/dzień w ciągu pierwszych sześciu tygodni życia.
Tabela 1. Masa ciała cieląt z grupy testowej (EXT) i kontrolnej w momencie narodzin, w 3. i 6. tygodniu życia oraz obliczony średni dzienny przyrost masy ciała od narodzin do 3. tygodnia, od 3. do 6. tygodnia oraz od narodzin do 6. tygodnia życia.
| Waga urodzeniowa | Waga w 3 tygodniu | Waga w 6 tygodniu | ADG 1-3 tydzień | ADG 3-6 tydzień | ADG 1-6 tydzień | |
| Grupa testowa (EXT) | 40,84 | 60,52 | 71,64 | 1,00 | 0,57 | 0,78 |
| Grupa kontrolna (CON) | 40 | 57,98 | 71,73 | 0,88 | 0,63 | 0,75 |
Nieprawidłowe odchody występowały istotnie częściej w grupie kontrolnej, szczególnie w tygodniach 3 i 4 – okresach, które pokrywały się z rutynowymi sytuacjami stresowymi, takimi jak szczepienia, dekornizacja i relokacja.
Średnia liczba dni z biegunką (definiowaną jako wynik kału 1 lub 2) wynosiła 3,40 ± 2,01 u cieląt z grupy kontrolnej (CON) i 3,40 ± 2,37 u cieląt z grupy testowej (EXT). W modelu regresji Poissona nie stwierdzono istotnych różnic w częstości występowania biegunek pomiędzy grupami leczniczymi (IRR: 0,11; 95% CI: –0,37 do 0,60; P = 0,64), ani nie wykazano związku między masą urodzeniową a występowaniem biegunki (P = 0,94). Jednak stężenie IgG w surowicy było istotnie powiązane z ryzykiem wystąpienia biegunek: cielęta z poziomem IgG w surowicy > 28 g/L wykazywały niższą częstość występowania biegunek (IRR: 0,58; 95% CI: 0,35 do 0,95; P = 0,03) w porównaniu do cieląt z poziomem IgG < 28 g/L (Rysunek 1).
Rysunek 1. Przewidywana liczba dni z biegunką w czasie w zależności od stężenia IgG w surowicy, na podstawie modelu analiz wielokrotnych pomiarów, uwzględniającego grupę leczniczą oraz masę urodzeniową.
Średnia liczba dni z ciężką biegunką (ocena kału = 2) wynosiła 1,10 ± 0,88 w grupie kontrolnej (CON) i 0,50 ± 0,71 w grupie testowej (EXT). W modelu regresji Poissona, z uwzględnieniem stężenia IgG (P = 0,31) oraz masy urodzeniowej (P = 0,81), zaobserwowano tendencję do związku pomiędzy grupą leczniczą a wynikiem. Cielęta z grupy EXT wykazywały skłonność do niższej częstości występowania ciężkiej biegunki (IRR: 0,40; 95% CI: 0,14 do 1,19; P = 0,099) w porównaniu do grupy kontrolnej (Rysunek 2).
Rysunek 2. Przewidywana liczba dni z ciężką biegunką w czasie, w zależności od grupy leczniczej, na podstawie modelu analiz wielokrotnych pomiarów, z kontrolą stężenia IgG w surowicy i masy urodzeniowej.
W okresach wysokiego stresu grupa testowa wykazywała zauważalnie większą odporność, z mniejszą liczbą objawów klinicznych i lepszą konsystencją kału.
Uzyskane wyniki wzmacniają hipotezę, że mleko przejściowe – zarówno pozyskiwane naturalnie, jak i symulowane poprzez dodatek wysokiej jakości preparatów siarowych do diety płynnej – może pełnić rolę pomostu między odpornością bierną a aktywnym rozwojem układu odpornościowego, zmniejszając ryzyko chorób i wspierając wzrost nawet w dobrze zarządzanych stadach.
Zdrowe cielę jest bezcenne
Choć niektórzy producenci mogą początkowo postrzegać zakup suszonej siary Calf’s Choice Total 100 jako dodatkowy koszt, badanie to pokazuje wyraźne korzyści ekonomiczne i zdrowotne: szybszy wzrost cieląt, mniejsza liczba zabiegów leczniczych oraz lepsze wyniki zdrowotne. Strategie związane z mlekiem przejściowym przyczyniają się również do większej satysfakcji zawodowej, ponieważ zdrowsze cielęta zmniejszają codzienne obciążenie związane z zarządzaniem chorobami.
Ponieważ przemysł mleczarski wciąż ewoluuje, podejścia łączące naukę z praktycznym zastosowaniem, takie jak to testowane na farmie Koepon, stanowią cenną zmianę w kierunku proaktywnej opieki nad cielętami. Wraz z kolejnymi badaniami i próbami terenowymi potwierdzającymi korzyści płynące z przedłużonego karmienia siarą i mlekiem przejściowym, nadszedł czas, aby uznać mleko przejściowe nie za produkt uboczny, ale za istotny zasób w rozwoju wysokowydajnych, odpornych cieląt mlecznych.
Dane, o których mowa w tym artykule, są obecnie niepublikowane i zostaną udostępnione publicznie w najbliższej przyszłości.
Dr Juliana Mergh Leão DVM M Sc. D Sc. Kierownik techniczny i RD – UE, SCCL
Dr Dave Renaud dr DVM, profesor nadzwyczajny, Uniwersytet w Guelph
Ruth Huinder Studentka Hogeschool Van Hall Larenstein, stażystka SCCL
